ISHLAB CHIQARISH AMALIYOTI
O‘zbekistonda 2023-yil yanvardan 2023-yil dekabrgacha o‘rtacha ish haqi 4 550 000 so‘mni (2023-yil 31-dekabr holatiga Markaziy bank kursi bo‘yicha $368.76) tashkil etdi (https://www.goldenpages.uz/uz/zarplata/). Aholi uchun bir kishilik minimal oylik ish haqi 1 155 000 so‘mni (taxminan $93.63) tashkil etadi. TATUda o‘rtacha ish haqi taxminan 5 000 000 so‘mni (qariyb $405) tashkil etadi, bu esa to‘rt kishilik oilaga belgilangan minimal ish haqidan to‘rt barobar ko‘pdir.
Universitetda barcha xodimlar, jumladan, ayollar va xalqaro xodimlar uchun kasaba uyushmalari tan olinadi. Toshkent axborot texnologiyalari universiteti (TATU) huzuridagi Boshlang‘ich kasaba uyushmasi qo‘mitasi (BKUQ) o‘zining rang-barang a’zolari — professor-o‘qituvchilar, doktorantlar, xodimlar va uzoq yillar xizmat qilgan nafaqaxo‘rlarning ijtimoiy, iqtisodiy va huquqiy manfaatlarini himoya qiladi. 17 nafar faol a’zodan iborat bo‘lgan BKUQ universitet ma’muriyati bilan yaqindan hamkorlik qilib, ayollar va xalqaro xodimlar manfaatlari qarorlar qabul qilish jarayonida inobatga olinishi ta’minlanadi (https://tuit.uz/kasaba-uyushmasi-qomitasi).
Universitet ma’muriyati xodimlarga ta’sir qiluvchi qarorlarni amalga oshirishdan avval BKUQ bilan maslahatlashadi va tavsiyalarni o‘z vaqtida ko‘rib chiqadi. BKUQ a’zolari mehnat va boshqa ijtimoiy-siyosiy masalalardagi o‘zgarishlar haqida muntazam xabardor qilinadi.
BKUQ o‘z a’zolarining huquqlarini millat, jins, yosh yoki diniy e’tiqodidan qat’i nazar himoya qiladi, adolatli mehnat sharoitlari, ishsizlikdan himoya va erkin mehnat tanlash huquqlarini kafolatlaydi.
Universitetda 2019-yilda qabul qilingan va 2023-yilda yangilangan ish joyidagi kamsitishga qarshi siyosat mavjud. Bu siyosat dinga, jinsiy orientatsiyaga, jinsga, yoshga, millatga yoki boshqa shaxsiy xususiyatlarga asoslangan kamsitishni qat’iyan taqiqlaydi. Shuningdek, majburiy mehnat, zamonaviy qullik, odam savdosi va bolalar mehnatiga qarshi qat’iy pozitsiyani o‘z ichiga oladi va universitetning inson huquqlariga sodiqligini ifodalaydi (https://static.tuit.uz/uploads/1/alWFaKt0NGRHDpLW_UyQInCHumPE27pR.pdf).
Universitet barcha shaxslar qadrlanadigan va hurmat qilinadigan xavfsiz, hurmatli va inklyuziv muhitni yaratishga intiladi. Siyosat kamsitishning oldini olish bo‘yicha aniq ko‘rsatmalar va choralarni o‘z ichiga oladi, masalan, majburiy anti-kamsitish va ekspluatatsiyaga qarshi treninglar, ish joylarining muntazam baholanishi va shikoyatlarni yetkazish uchun qulay kanallar mavjud. Har qanday bildirgan muammo jiddiy qabul qilinadi va oshkora tekshiruv orqali tezda hal qilinadi.
Kamsitmaslik va etik mehnat siyosati ishga olish, lavozimga ko‘tarish va professional rivojlanish jarayonlariga ham tatbiq etiladi. Bu siyosat barcha xodimlar uchun teng munosabat va adolatni kafolatlaydi.
Universitet uchinchi tomon tashkilotlariga faoliyatni topshirganda ham xodimlar huquqlarining tengligini kafolatlaydigan siyosatga ega. “Tenglik, xilma-xillik va inklyuzivlik siyosati” 2021-yilda yaratilgan va 2022-yilda qayta ko‘rib chiqilgan bo‘lib, universitetning barcha xodimlar, talabalar va tashrif buyuruvchilar uchun adolatli munosabat tamoyiliga sodiqligini ko‘rsatadi, ular to‘g‘ridan-to‘g‘ri universitet tomonidan yoki tashqi pudratchilar orqali yollanganligidan qat’i nazar. Bu siyosat tashqi ishchilarga ham ichki xodimlar bilan teng huquq va himoya kafolatlarini beradi (https://tuit.uz/equality-diversity-inclusion-policy).
Universitetda ayollar va erkaklar uchun teng haq to‘lash tamoyiliga asoslangan maosh tengligi siyosati mavjud. Bu siyosat ish turi va hajmidan qat’i nazar, barcha xodimlarga teng maosh to‘lanishini ta’minlaydi. Maosh ko‘rsatkichlari muntazam tahlil qilinadi, tafovutlar aniqlansa, tuzatishlar kiritiladi. Gender asosidagi maosh tafovutini kamaytirish bo‘yicha faol choralar ko‘riladi (https://static.tuit.uz/uploads/1/alWFaKt0NGRHDpLW_UyQInCHumPE27pR.pdf).
Maoshlar malaka, tajriba va ish faoliyatiga asoslangan bo‘lib, jins asosida belgilanishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Universitet doimiy ravishda maosh tizimini tahlil qilib boradi va gender tafovutlarini bartaraf etishga harakat qiladi.
Xodimlar o‘z huquqlari va ish haqi bo‘yicha shikoyat yoki apellyatsiya qilish huquqiga ega. Buning uchun inson resurslari bo‘limi yoki kasaba uyushmasi orqali rasmiy shikoyat arizalari topshiriladi. Jarayon adolatli va oshkora olib boriladi, va kerak bo‘lsa, mustaqil komissiya ishtirokida hal etiladi (https://static.tuit.uz/uploads/1/apuNGLMKe3eikXt65X1AdDYKa9tVvvRt.pdf).
Universitetda barcha xodimlar, jumladan, ayollar va xalqaro xodimlar uchun uyushmalar tuzish va jamoaviy muzokaralar o‘tkazish erkinligi tan olingan. Universitet mehnat kodeksi ushbu guruhlarning huquqlarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan. Ularning ittifoqlarga a’zo bo‘lish, jamoaviy muzokaralarda qatnashish va o‘z ish sharoitlariga ta’sir ko‘rsatadigan masalalarda ishtirok etish huquqlari kafolatlanadi.
(https://static.tuit.uz/uploads/1/ZYwlSOoH6K27FlL0E9pftiZKeJCuOJaT.pdf).
