Adabiyot yashasa millat yashaydi. Bunday buyuk soʻzlar zamirida katta maʼno mujassam boʻlgan. Bizning tilimiz ham uzoq davrlar mobaynida sayqallanib, hozirgi darajaga yetdi. Bu darajaga yetishish uchun koʻplab insonlar oʻz umrlarini baxshida qilganlar.
Biz Alisher Navoiy ismini eshitganimizda koʻz oldimizda buyuk bir siymo namoyon boʻladi. Shunday buyuk zotlarni xotirlash biz yosh avlodning ham vazifamiz, ham burchimizdir.
21-oktabr – Oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berilganiga 31 yil toʻlishi munosabati bilan Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universitetining bir guruh professor-oʻqituvchilari va talaba-yoshlari ishtirokida soʻz mulkining sultoni Mir Alisher Navoiy hazratlarining boqiy xotirasi yod etildi.
Universitet rahbariyati tomonidan ulug‘ bobomiz poyiga gulchambar qo‘yildi hamda u zotning o‘zbek tili ravnaqini ortishida qo‘shgan ulkan hissasi haqida fikr-mulohazalar aytildi.
Ma’lumot o‘rnida ta’kidlash joizki, buyuk shoir va adib, ulugʻ mutafakkir olim Alisher Navoiyning adabiy, ilmiy, ijtimoiy-siyosiy faoliyatida umuman tillarda, xususan ona tilida munosobati alohida oʻrin egallaydi. U deyarli barcha asarlarida oʻzining til haqidagi qarashlarini, ona tilini rivojlantirish, uning boyligi va goʻzalligi haqidagi, oʻz xalqini ana shu tilda yozilgan gʻoyaviy-badiiy yuksak asarlardan bahramand etish haqidagi gʻoyalarini, fikr-mulohazalarini bayon etadi. Umrining oxirlarida esa oʻzining bu sohadagi butun faoliyatini umumlashtirdi va ilmiy-tarixiy jihatdan katta qiymatga ega boʻlgan “Muhokamat-ul lugʻatayn” (ikki til muhokamasi asarini yozdi).
Navoiy lisoniy qarashlaridan eng muhimlari tilning kelib chiqishi, uning ijtimoiy mohiyati, til va tafakkurning masalalari, mazmun bilan shakl birligi kabilardir.
Insonni soʻz ayladi judo hayvondin,
Balkim guxari sharifroq yoʻq ondin.
Bu satrlar Navoiyning til haqidagi asosiy gʻoyasidir. Uning fikricha, tafakkur va til bir-biri bilan bogʻliqdir.
Navoiy oʻzbek tili bilan fors-tojik tilini qiyosiy oʻrganish, oʻzbek tilining lugʻat boyligini koʻrsatishda xolisona fikrlarni bayon qiladi: birining ahamiyatini oshirib, ikkinchisini kamsitib qaramaydi. Balki har ikkalasi tilga barobar munosabatda boʻladi, til hodisalarini, aniq faktlarni chuqur tahlil qilish asosida oʻzbek tilining ham fors-tojik tili singari boy va goʻzalligini, ixcham grammatik shakllarga ega ekanligini, unda chiroyli badiiy asarlar yaratish imkoniyatlari keng ekanligini namoyish qiladi.
TATU matbuot xizmati